Nipte meerderheid: geen wapens leveren aan Israël

Meeste Nederlanders (beperkt) bekend met conflict

Circa een vijfde van de Nederlanders (22%) zegt veel af te weten van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. De ruime meerderheid zegt er een beetje vanaf te weten. Elf procent weet er naar eigen zeggen niets vanaf. Dat is iets minder dan in 2022, toen 17 procent aangaf niets van het conflict at te weten (destijds zei 16% er ‘veel’ vanaf te weten, 66% ‘een beetje’).

Figuur 1: In hoeverre bent u bekend met het conflict tussen Israël en de Palestijnen?
Basis: allen (n = 1.073).

‘Complex’ en ‘onoplosbaar’

Nederlanders die in enige mate bekend zijn met het conflict, vroegen we in hun eigen woorden te omschrijven hoe zij naar het conflict kijken. Velen omschrijven de situatie als ‘complex’, of zelfs ‘onoplosbaar’. Opvallend is dat respondenten benoemen dat zij eerder (na de aanvallen van Hamas op 7 oktober) Israël steunden, maar nu sympathie voor Israël verliezen vanwege het geweld in Gaza en de vele burgerslachtoffers. Zo schrijft een respondent: “Te complex om in een paar zinnen te vertellen, maar als het om de huidige situatie gaat: in eerste instantie begrip voor tegenreactie Israël, maar die stemming sloeg na een paar weken om. Ben verbijsterd en woedend over wat Israël de Palestijnse bevolking aandoet.” Andere punten die vaak naar voren komen zijn dat beide partijen schuld dragen, men juist begrip en steun voor Israël toont en dat men afschuw uit over de burgerslachtoffers die vallen.

Nipte meerderheid wil geen wapenleveranties, wel permanent staakt-het-vuren

Bijna twee derde van de Nederlandse bevolking (63%) vindt dat Nederland zich moet uitspreken voor een permanent staakt-het-vuren in Gaza. Eén op tien (11%) is het hiermee oneens. Daarnaast vindt 53 procent dat Nederland geen wapens moet leveren aan Israël. Vijftien procent is het daarmee oneens.

Figuur 2: In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen?
Basis: allen (n = 1.073).

Stellingen waaruit steun voor Israël spreekt, krijgen minder steun. Zo vindt slechts circa één op vijf het terecht dat Nederland militair samenwerkt met Israël (36% vindt dat niet), dat de bombardementen in Gaza nodig zijn om Hamas uit te schakelen (42% vindt dat niet) en dat de Nederlandse regering Israël moet steunen (41% vindt dat niet).
Anderzijds is er ook geen meerderheid voor het opleggen aan economische sancties aan Israël als het geweld niet stopt (39% voor).

Met name links-progressieve kiezers willen staakt-het-vuren en stop op wapens

Kiezers van linkse en progressieve partijen zijn in grote meerderheid voor een permanent staakt-het-vuren in Gaza (86%) en tegen het leveren van wapens aan Israël (70%).

Voor centrumrechtse en rechts-conservatieve kiezers geldt dat minder vaak. Wel is er onder centrumrechtse kiezers nog een meerderheid voor het staakt-het-vuren (68%); onder rechts-conservatieve kiezers gaat het om 44 procent. Gaat het om wapenleveranties, dan liggen centrumrechtse en rechts-conservatieve kiezers dichter bij elkaar.

Figuur 3: Stellingen over staakt-het-vuren en wapens, naar politieke stroming^[1]
Basis: allen (n = 1.073)

^{[1] Links-progressief: D66, SP, GroenLinks-PvdA, PvdD en Volt. Centrum-rechts: VVD, CDA, CU en NSC. Rechts-conservatief: PVV, FvD, SGP, JA21 en BBB.}

Nederlanders met kennis van nederzettingenbeleid willen verdere bouw stoppen

Ruim een derde (36%) zegt niets af te weten van het Israëlische beleid rondom nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. De helft (49%) weet naar eigen zeggen een beetje van dit beleid af, 11 procent zegt er veel vanaf te weten (de rest zegt het liever niet).

Degenen die iets van het Israëlische beleid rondom nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever af zeggen te weten, legden we de volgende stelling voor: ‘Israël moet stoppen met het bouwen en uitbreiden van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever’. Ruim driekwart van hen (78%) is het daarmee eens. Slechts 3 procent is het ermee oneens. Omgerekend naar de totale bevolking is dus 47 procent van de bevolking naar eigen zeggen op de hoogte van het Israëlische nederzettingenbeleid én van mening dat Israël moet stoppen met het bouwen en uitbreiden van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Degenen die vinden dat Israël moet stoppen met het bouwen van nederzettingen, zijn vaak ook bereid tot sancties. Mocht Israël toch doorgaan met het bouwen van nederzettingen, dan vindt 66 procent van hen  dat Nederland sancties moet opleggen aan Israël. Tien procent vindt dat niet. In totaal gaat het dus om 31 procent van de bevolking die iets afweet van het nederzettingenbeleid, vindt dat Israël moet stoppen met het bouwen van nederzettingen, en vindt dat Nederland hierom sancties moet opleggen.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 10 tot dinsdagochtend 14 mei 2024. In totaal werkten 1.073 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. De steekproef is grotendeels getrokken in het I&O Research Panel; 42 respondenten met een niet-westerse achtergrond deden mee via Panelclix. Ipsos I&O voerde dit onderzoek uit in opdracht van Pax.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS). Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.